Zakwaszenie oceanów to jeden z mniej widocznych, ale niezwykle poważnych skutków zmian klimatycznych. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że problem ten dotyczy głównie niewielkich organizmów morskich, najnowsze badania pokazują, że zagrożone są również największe drapieżniki oceanów – rekiny. Ich zęby, będące kluczowym narzędziem przetrwania, okazują się wyjątkowo wrażliwe na coraz bardziej kwaśne środowisko morskie.
Zęby rekinów pod presją zakwaszenia oceanów
Rekiny to jedni z najskuteczniejszych łowców w oceanach – ich zęby przez miliony lat ewolucji stały się wyspecjalizowaną bronią, zdolną do przecinania mięsa i kości. Co ciekawe, rekiny mogą wymieniać zęby przez całe życie – nowe rosną w miejsce tych zużytych lub utraconych. Jednak nawet ta imponująca zdolność może nie wystarczyć w obliczu coraz bardziej kwaśnych mórz.
Warto przeczytać:
Naukowcy z Uniwersytetu Heinricha Heinego w Düsseldorfie postanowili sprawdzić, jak zęby rekinów radzą sobie w różnych warunkach pH, symulując obecne i prognozowane na przyszłość poziomy zakwaszenia oceanów. W eksperymencie wykorzystano zęby żarłaczy rafowych czarnopłetwych – gatunku, który, aby oddychać, musi nieustannie pływać z otwartą paszczą, co wystawia jego zęby na stały kontakt z wodą.
Przebieg eksperymentu i kluczowe obserwacje
Badacze inkubowali zęby rekinów w wodzie o pH 8,1 (czyli obecnym średnim poziomie oceanów) oraz w wodzie o pH 7,3 – prognozowanym na przyszłość, gdyby emisje CO₂ nie zostały ograniczone. Przez osiem tygodni obserwowali zmiany w strukturze i wyglądzie zębów.
Najczęściej czytane:
Efekty? Zęby wystawione na bardziej kwaśne środowisko wykazywały wyraźne uszkodzenia: pojawiały się pęknięcia, ubytki, korozja korzeni i degradacja strukturalna. Na obrazach 2D obwód zębów wydawał się większy, ale nie wynikało to z ich wzrostu – powierzchnia stawała się po prostu bardziej nieregularna. Taka zmiana może nawet chwilowo poprawiać zdolność cięcia, ale jednocześnie sprawia, że zęby są bardziej kruche i podatne na złamania.
Długofalowe skutki dla rekinów i ekosystemów
Warto podkreślić, że badania dotyczyły martwych zębów, więc nie uwzględniają naturalnych mechanizmów naprawczych żywych rekinów. Jednak naukowcy zwracają uwagę, że nawet jeśli rekiny potrafią wymieniać zęby, proces ten w kwaśnych wodach może być znacznie bardziej energochłonny. W dłuższej perspektywie, osłabienie zębów może ograniczyć skuteczność polowania i zagrozić przetrwaniu tych drapieżników.
Jak podsumowuje biolog Maximilian Baum: „Zęby rekinów, mimo że składają się z silnie zmineralizowanych fosforanów, nadal są podatne na korozję w przyszłych scenariuszach zakwaszenia oceanów. Nasze wyniki pokazują, jak wrażliwa może być nawet najostrzejsza broń natury”.
Zmiany klimatyczne i związane z nimi zakwaszenie oceanów to nie tylko problem dla koralowców czy małych organizmów morskich. To realne zagrożenie także dla rekinów – symboli siły i skuteczności w oceanach. Osłabienie ich zębów może mieć dalekosiężne skutki dla całych morskich ekosystemów, w których rekiny odgrywają kluczową rolę. Dbanie o równowagę chemiczną oceanów staje się więc nie tylko kwestią ochrony przyrody, ale także zachowania stabilności łańcuchów pokarmowych na naszej planecie.
Simulated ocean acidification affects shark tooth morphology. Frontiers in Marine Science, 26 August 2025 DOI: 10.3389/fmars.2025.1597592
