Wrak parowca HMHS Britannic, siostrzanego statku słynnego Titanica, od ponad stu lat spoczywa na dnie Morza Egejskiego u wybrzeży greckiej wyspy Kea. To tutaj historia i technologia splatają się w fascynującą opowieść, której kolejne rozdziały odkrywane są przez badaczy i miłośników morskich tajemnic. Ostatnie miejsce spoczynku Britannica przez dekady pozostawało nieodkryte, aż do przełomowej ekspedycji prowadzonej przez Jaques’a Cousteau. Dziś, dzięki wysiłkom Britannic Foundation i wsparciu Centralnej Rady ds. Zabytków Nowoczesnych, artefakty z wraku parowca mają szansę trafić do Greek Underwater Archaeology Museum – nowoczesnej placówki, która już wkrótce otworzy swoje drzwi w Pireusie.
Choć Titanic uchodzi za najsłynniejszy transatlantyk wszech czasów, to właśnie Britannic był największym z trzech siostrzanych liniowców klasy Olympic. Britannic, zbudowany w stoczni Harland and Wolff w Belfaście, miał długość 269,01 metra, szerokość 29 metrów oraz wyporność 53 000 ton. Dla porównania Titanic mierzył 269 metrów długości, 28,2 metra szerokości i wyporność 46 328 ton. Różnice te wynikały z modyfikacji konstrukcyjnych wprowadzonych po katastrofie Titanica, które miały zwiększyć bezpieczeństwo nowego statku. Britannic był zatem nie tylko bardziej zaawansowany technicznie, ale również większy i masywniejszy od swojego słynnego poprzednika.
Britannic został zwodowany 26 lutego 1914 roku, a do eksploatacji wszedł pod koniec 1915 roku. Początkowo miał być luksusowym liniowcem, jednak wybuch I wojny światowej zmienił jego przeznaczenie – Britannic został przekształcony w statek szpitalny. Jego historia została brutalnie przerwana 21 listopada 1916 roku, kiedy to zatonął po zderzeniu z niemiecką miną u wybrzeży Attyki. Na pokładzie znajdowało się około 1300 osób, z których 30 straciło życie.
Warto przeczytać:
Jaques Cousteau i odkrycie ostatniego miejsca spoczynku wraku Britannica
Odnalezienie wraku HMHS Britannic stanowiło jedno z najbardziej spektakularnych osiągnięć w historii podwodnej archeologii. Przez niemal 60 lat miejsce zatonięcia parowca pozostawało nieznane, a liczne próby jego zlokalizowania kończyły się niepowodzeniem. Dopiero w 1975 roku francuski oceanograf Jacques-Yves Cousteau, pionier badań morskich i twórca nowoczesnej archeologii podwodnej, podjął się zadania odnalezienia „stalowego giganta”. Jego ekspedycja, wyposażona w zaawansowany jak na tamte czasy sprzęt, w tym batyskafy i dzwony nurkowe, rozpoczęła systematyczne przeszukiwanie dna Morza Egejskiego u wybrzeży wyspy Kea.
Po miesiącach analiz i eksploracji, Cousteau i jego zespół zlokalizowali wrak liniowca na głębokości 122 metrów. Sam Cousteau, mając 67 lat, wykonał jedno z najgłębszych zanurzeń w swojej karierze, schodząc na dno, by osobiście zbadać pozostałości wraku. Ekspedycja ta nie tylko potwierdziła pozycję wraku, ale również umożliwiła wykonanie pierwszych zdjęć i filmów dokumentujących stan techniczny jednostki. Z powodu trudnych warunków panujących na tej głębokości, każde nurkowanie wymagało precyzyjnego planowania i wykorzystania specjalistycznych technologii, co czyniło te badania wyjątkowo wymagającymi.
Materiał zebrany przez Cousteau i jego zespół stał się podstawą do dalszych badań i inspiracją dla kolejnych pokoleń archeologów podwodnych. Dzięki jego pracy wrak Britannica przestał być jedynie legendą – stał się realnym obiektem badań, a jego historia mogła zostać opowiedziana na nowo.
Najczęściej czytane:
Fundacja Britannic i odzyskanie artefaktów z wraku parowca
W 1996 roku Simon Mills, brytyjski badacz i pasjonat historii morskiej, zakupił prawa do wraku. Jego działania, wspierane przez Britannic Foundation, przyczyniły się do popularyzacji wiedzy na temat siostrzanego wraku Titanica. Mills nie tylko napisał dwie książki o Britannicu, ale także wystąpił w licznych dokumentach telewizyjnych, przybliżając historię tego niezwykłego statku szerokiej publiczności.
Dzięki zaangażowaniu fundacji oraz Centralnej Rady ds. Zabytków Nowoczesnych, po raz pierwszy od lat możliwe stało się odzyskanie i zabezpieczenie najcenniejszych artefaktów z wraku. Wśród planowanych do wydobycia przedmiotów znajdują się m.in. okrętowy dzwon, około 20 porcelanowych talerzy, 15 szklanych butelek oraz bezprzewodowy system Marconi. Operacja wydobywcza, której realizację zaplanowano na najbliższe miesiące, stanowi wyjątkowe wyzwanie ze względu na znaczną głębokość wraku oraz wysokie wymagania techniczne. W przedsięwzięciu wezmą udział wyspecjalizowani nurkowie, a całość prac będzie nadzorowana przez ekspertów z Ephorate of Underwater Antiquities.
Greek Underwater Archaeology Museum – nowe życie artefaktów z ostatniego miejsca spoczynku Britannica
Odzyskane z wraku liniowca artefakty zostaną poddane wieloetapowemu procesowi konserwacji w wyspecjalizowanych laboratoriach Ephorate of Underwater Antiquities. Procedura obejmuje dokładne oczyszczenie obiektów z osadów i soli morskiej, stabilizację chemiczną oraz zabezpieczenie przed dalszą degradacją. Każdy przedmiot, począwszy od porcelanowych talerzy, przez szklane butelki, aż po okrętowy dzwon i system bezprzewodowy Marconi, zostanie poddany indywidualnej analizie pod kątem stanu zachowania oraz wartości historycznej.
Po zakończeniu prac konserwatorskich artefakty zostaną przetransportowane do powstającego Greek Underwater Archaeology Museum w Pireusie, które ma stać się wiodącą placówką prezentującą dziedzictwo archeologii podwodnej regionu Morza Śródziemnego. Otwarcie muzeum zaplanowano na 2026 rok.
Zobacz także: Dzwon okrętowy HMHS Britannic
Ekspozycja będzie pierwszą na świecie tak kompleksową prezentacją przedmiotów wydobytych z wraku tego legendarnego statku. Publiczność zyska unikalną możliwość zapoznania się z oryginalnymi artefaktami, które przez ponad sto lat spoczywały na dnie morza, stanowiąc świadectwo historii morskich podróży, wojennych losów i postępu technologicznego początku XX wieku.
Źródło: Wikipedia, Ministerstwo Kultury Grecji, britannica.com, YouTube, Britannic Foundation
