Wyspa Jeju, położona u południowych wybrzeży Korei Południowej, od tysiącleci skrywa jedną z najbardziej niezwykłych tradycji Azji Wschodniej. Haenyeo – kobiety morza – od pokoleń stanowią fundament lokalnej kultury, a ich umiejętności nurkowe budzą podziw. To właśnie one, mieszkanki wyspy, przesuwają granice ludzkiej fizjologii, stając się żywym dowodem na niezwykłe możliwości adaptacyjne człowieka.
Tradycja nurkowania – historia i kulturowe znaczenie
Kroniki nurków płci żeńskiej w tej części Azji sięgają 3000 lat wstecz. Haenyeo z Jeju, znane także jako „syreny z Korei”, od wieków utrzymują swoje rodziny, zbierając z dna morza jeżowce, małże i inne owoce morza. Ich codzienność to wielogodzinne połowy bez użycia sprzętu do oddychania – wyłącznie na wstrzymanym oddechu, w lodowatej wodzie i przy zmiennych warunkach pogodowych. Dziś średni wiek aktywnej Haenyeo przekracza 70 lat, a tradycja ta, choć powoli zanika, pozostaje przedmiotem zainteresowania badaczy.
Styl życia na granicy ludzkich możliwości
Haenyeo spędzają pod wodą więcej czasu niż jakikolwiek inny człowiek. Ich dzień pracy to nawet pięć godzin nurkowania, setki krótkich zejść na głębokość do 4,75 metra, z minimalnymi przerwami na powierzchni. Każde nurkowanie trwa średnio 11 sekund, a przerwa na oddech to zaledwie kilka sekund. Ten intensywny, powtarzalny styl pracy wymaga nie tylko doskonałej kondycji, ale także niezwykłej odporności fizjologicznej.
Haenyeo nie wykazują klasycznej „reakcji nurkowej”, znanej z badań nad ssakami wodnymi. Zamiast spadku tętna i ograniczenia przepływu krwi do mięśni, ich organizmy reagują podwyższonym tętnem i jedynie minimalnym spadkiem natlenienia tkanek. To unikalne zjawisko, które odróżnia je od innych ludzkich i zwierzęcych nurków.
Adaptacje genetyczne i fizjologiczne – ewolucja w praktyce
Najnowsze badania prowadzone przez międzynarodowe zespoły naukowców wykazały, że Haenyeo posiadają unikalne cechy fizjologiczne i genetyczne. Analizy wykazały powiększoną śledzionę, co pozwala na magazynowanie większej ilości krwi bogatej w tlen – mechanizm zbliżony do tego, jaki obserwuje się u „morskich nomadów” Bajau z Indonezji. Dodatkowo, badania genetyczne wskazują na obecność wariantów genów związanych z tolerancją na zimno oraz regulacją ciśnienia krwi, co może tłumaczyć ich wysoką odporność na hipotermię i zdolność do długotrwałego przebywania w zimnej wodzie.
Haenyeo są też przykładem na to, jak selekcja naturalna i izolacja kulturowa mogą prowadzić do powstania wyjątkowych populacji ludzkich, przystosowanych do ekstremalnych warunków środowiskowych.
Fakty naukowe, które robią wrażenie
W jednym z najnowszych badań, opublikowanym w „Current Biology” i „Cell Reports”, naukowcy monitorowali siedem Haenyeo podczas aż 1786 nurkowań. Wyniki są imponujące:
- Średnio 56% czasu podczas połowów Haenyeo spędzały pod wodą – to więcej niż niektóre półwodne ssaki, a porównywalnie z wydrami morskimi.
- Średnie tętno podczas nurkowania wynosiło 101 uderzeń na minutę – zamiast klasycznego spowolnienia akcji serca, ich organizmy utrzymują wysoki poziom aktywności.
- Nasycenie tlenem w mózgu i mięśniach spadało tylko marginalnie – styl nurkowania Haenyeo nie generuje typowego „długu tlenowego”, znanego z innych populacji nurków.
- Powiększona śledziona pozwala na przechowywanie większej ilości krwi bogatej w tlen, co daje przewagę podczas długich i powtarzalnych zanurzeń.
Zebrane dane potwierdzają, że niezwykła fizjologia Haenyeo to efekt zarówno wielopokoleniowego treningu, jak i specyficznych adaptacji genetycznych.
Granice ludzkiej wytrzymałości
Haenyeo z wyspy Jeju to żywy dowód na to, jak kultura, środowisko i ewolucja mogą wspólnie kształtować granice ludzkich możliwości. Ich organizmy są przystosowane do pracy w ekstremalnych warunkach, a styl życia – oparty na tradycji i przekazywany z pokolenia na pokolenie – sprawia, że są jednym z najbardziej fascynujących przykładów adaptacji człowieka do środowiska wodxnego.
Comments are closed.