Wieloryby garbate, znane jako humbaki, od lat zachwycają badaczy swoją inteligencją, rozmiarami i zachowaniami społecznymi. Mają oczy wielkości grejpfruta, można by zatem przypuszczać, że ich wzrok jest równie imponujący, jak sylwetka. Najnowsze badania pokazują jednak, że rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Ograniczona ostrość widzenia tych zwierząt może tłumaczyć, dlaczego tak często zaplątują się w sieci.
Co dokładnie wiemy o sposobie, w jaki humbaki doświadczają świata?
Oko humbaka – imponujący rozmiar, nieoczekiwane ograniczenia
Badania przeprowadzone przez zespół Jacoba Bolina z uniwersytetu Wilmington w Północnej Caroline pozwoliły po raz pierwszy tak szczegółowo przyjrzeć się strukturze oka młodego humbaka. Sekcja lewego oka ujawniła kilka zaskakujących faktów. Przede wszystkim, białko oka wieloryba okazało się wyjątkowo grube w tylnej części, co skraca ogniskową – czyli odległość między soczewką a siatkówką. Dłuższa ogniskowa oznacza zazwyczaj ostrzejszy wzrok, więc to odkrycie od razu wzbudziło zainteresowanie naukowców.
Warto przeczytać:
Drugim ważnym parametrem była liczba komórek zwojowych siatkówki, które pełnią funkcję „pikseli” oka, przetwarzając światło na sygnały dla mózgu. U humbaka ich gęstość wynosiła maksymalnie 180 komórek na milimetr kwadratowy – dla porównania, u człowieka ta wartość sięga nawet 40 000.
Ostrość wzroku humbaka – porównanie z ludźmi
Zespół badawczy zmierzył także ostrość widzenia humbaka, wyrażoną w cyklach na stopień (CPD – cycles per degree). Wynik 3,95 CPD oznacza, że humbak jest w stanie rozróżnić zaledwie kilka par czarno-białych linii w jednym stopniu pola widzenia. Dla porównania ludzie osiągają ostrość od 60 do 100 CPD. Tak niska wartość u humbaka odpowiada krótkowzroczności, co ma istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie.
Sposób, w jaki humbaki doświadczają świata
Najczęściej czytane:
Aby lepiej zrozumieć, jak humbaki widzą swoje otoczenie, naukowcy wykorzystali modele komputerowe. Okazało się, że te wielkie ssaki dobrze dostrzegają duże, kontrastowe obiekty, takie jak ławice ryb, ale mają trudności z zauważeniem mniejszych szczegółów – na przykład cienkich lin czy sieci rybackich. Detale są dla nich widoczne dopiero z odległości trzech do czterech długości ich ciała, czyli około 45–60 metrów.
Czy słaby wzrok jest problemem dla humbaka?
Eksperci podkreślają, że niska ostrość wzroku nie musi być wadą w naturalnym środowisku. „[Niski CPD] jest zły dla człowieka, ale wcale nie jest zły dla wieloryba” – zauważa Thomas Cronin, ekolog wizualny z uniwersytetu w Maryland. – „Humbaki nie potrzebują bowiem ostrego wzroku, by polować – ich ofiara to głównie drobne ryby lub plankton, które łapią, filtrując wodę. Gdyby nie obecność łodzi i sprzętu rybackiego, ich ograniczony wzrok nie stanowiłby zagrożenia”.
Jak chronić humbaki przed sieciami?
Naukowcy sugerują, że projektowanie bardziej widocznych sieci rybackich – np. z użyciem materiałów i kolorów lepiej kontrastujących z otoczeniem – może pomóc ograniczyć liczbę przypadków zaplątania się humbaków. Jak podkreśla Lori Schweikert, neurofizjolog z uniwersytetu Wilmington w Północnej Caroline – „praca zespołu pomaga wypełnić istotną lukę w naszej wiedzy na temat ekologii sensorycznej dużych wielorybów, sposobu, w jaki humbaki doświadczają świata”.
Choć oczy humbaka mogą imponować rozmiarem (średnio 10–12 cm średnicy), ich możliwości są ograniczone. Niska gęstość komórek zwojowych, krótka ogniskowa i ostrość widzenia na poziomie 3,95 CPD sprawiają, że humbaki widzą świat w sposób zupełnie odmienny od ludzi. W naturalnych warunkach to wystarcza, by przetrwać, jednak w zetknięciu z działalnością człowieka – zwłaszcza sprzętem rybackim – może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Zrozumienie tych mechanizmów otwiera drogę do skuteczniejszej ochrony tych niezwykłych zwierząt.
Źródło: frontiersin
