Wieloryby, największe ssaki na Ziemi, odgrywają niezwykłą rolę w utrzymaniu równowagi oceanicznych ekosystemów. Ich migracje liczące tysiące kilometrów, od zimnych wód bogatych w składniki odżywcze, takich jak Alaska czy Antarktyda, do tropikalnych rejonów Hawajów i Kostaryki, nie tylko zachwycają, ale także wspierają życie w oceanach. Dzięki swoim wydalinom wieloryby przenoszą tony azotu, fosforu i innych składników odżywczych, które napędzają wzrost planktonu, wspierają rafy koralowe i wzmacniają tropikalne ekosystemy.
Giganci oceanu – migracje na niespotykaną skalę
Warto przeczytać:
Walenie podejmują najdłuższe migracje spośród wszystkich ssaków na Ziemi. Humbaki na półkuli północnej przemierzają tysiące kilometrów z żerowisk w Zatoce Alaskańskiej do tropikalnych wód Hawajów, gdzie rozmnażają się i rodzą młode. Na półkuli południowej humbaki migrują ponad 8000 kilometrów z Antarktydy do Kostaryki. Wieloryby szare pokonują jeszcze większe dystanse, wędrując prawie 11 000 kilometrów między Rosją a Baja California.
Podczas tych podróży wieloryby nie jedzą – żyją wyłącznie dzięki zgromadzonym zapasom tłuszczu, które gromadzą wiosną, latem i jesienią, żerując na krylu i śledziach. Jak wskazują badania, dorosłe humbaki przybierają na wadze około 14 kilogramów dziennie podczas sezonu żerowania, co pozwala im przetrwać długie miesiące migracji i rozmnażania.
Transport składników odżywczych
Wieloryby działają jak gigantyczny układ krążenia oceanu. Przenoszą składniki odżywcze zarówno pionowo – z głębin na powierzchnię – jak i poziomo, między różnymi regionami oceanów. W tropikalnych wodach, takich jak Hawaje, ich wydaliny, w tym mocz bogaty w azot i fosfor, wspierają wzrost fitoplanktonu, który jest podstawowym ogniwem łańcucha pokarmowego.
Najczęściej czytane:
Joe Roman, biolog z Uniwersytetu w Vermont, opisuje to zjawisko jako „zbieranie liści w celu uzyskania kompostu do ogrodu”. Składniki odżywcze rozproszone w rozległych oceanach gromadzą się w mniejszych ekosystemach przybrzeżnych, takich jak rafy koralowe, gdzie wspierają życie ryb, rekinów i innych organizmów.
Matki i młode – cichy świat tropikalnych wód
W tropikalnych wodach matki waleni i ich młode przebywają w relatywnie płytkich i spokojnych rejonach. Jak wyjaśnia Roman: „Matki i noworodki cały czas nawołują, pozostając w kontakcie, ale nie chcą, aby drapieżniki, takie jak orki, lub samce humbaków w okresie godowym, to wychwyciły”. W takich warunkach bogate w składniki odżywcze wydaliny wielorybów takie jak mocz, odchody, złuszczona skóra i łożyska, gromadzą się w ograniczonych przestrzeniach, co ma kluczowe znaczenie dla lokalnych ekosystemów.
Globalny wpływ wielorybów
Wieloryby mają wpływ na ekosystemy oceaniczne na skalę niebotyczną. Jak wyjaśnia Andrew Pershing, oceanograf z Climate Central: „Ze względu na swój rozmiar wieloryby są w stanie robić rzeczy, których nie robi żadne inne zwierzę. Transportują składniki odżywcze na ogromne odległości, zmieniając sposób, w jaki myślimy o ekosystemach w oceanie”.
Zanim w XIX wieku rozpoczęto przemysłowe wielorybnictwo, populacje wielorybów były znacznie większe, a ich wkład w transport składników odżywczych trzykrotnie przewyższał obecny. Niestety, intensywne polowania zdziesiątkowały populacje wielorybów, zwłaszcza płetwali błękitnych, największych ssaków, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi.
Zobacz także:
Rola wielorybów w zdrowiu oceanów
Wieloryby wspierają życie w oceanach na wiele sposobów:
- Wzrost planktonu – Ich wydaliny dostarczają związki azotu i fosforu, które wspierają rozwój fitoplanktonu, podstawowego źródła pożywienia dla wielu organizmów morskich.
- Wsparcie raf koralowych – Tropikalne wody, ubogie w składniki odżywcze, zyskują dzięki transportowi biomasy przez wieloryby.
- Łańcuch pokarmowy – Składniki odżywcze wspierają życie ryb, rekinów i innych organizmów morskich, zwiększając produktywność całych ekosystemów.
Wieloryby jako układ krążenia planety
Wieloryby są nie tylko majestatycznymi stworzeniami, ale także kluczowym elementem zdrowia oceanów. Ich migracje, transport składników odżywczych i wpływ na produktywność ekosystemów sprawiają, że odgrywają one rolę „układu krążenia” naszej planety.
Dzięki ochronie gatunków i odbudowie populacji niektórych wielorybów, takich jak humbaki, mamy szansę przywrócić ich kluczową rolę w oceanach.
Ochrona wielorybów to nie tylko ochrona gatunku, ale także inwestycja w zdrowie oceanów i przyszłość życia na Ziemi.
Źródło: Uniwersytet Vermont
Joe Roman, Andrew J. Abraham, Jeremy J. Kiszka, Daniel P. Costa, Christopher E. Doughty, Ari Friedlaender, Luis A. Hückstädt, Milton Marcondes, Emma Wetsel, Andrew J. Pershing. Migrating baleen whales transport high-latitude nutrients to tropical and subtropical ecosystems. Nature Communications, 2025; 16 (1) DOI: 10.1038/s41467-025-56123-2
